meer dan een moestuin | samentuin deVeldstraatzoersel

gepubliceerd op vr 28 mrt 2025

Twaalf jaar geleden nog een doodgewone wei, nu een warme samentuin waar je letterlijk en figuurlijk samen kan groeien. En waar anders vind je zo’n omgetoverd veld dan in de Veldstraat?

Wat het verhaal achter samentuin deVeldstraatZoersel is en hoe hij ontstond, vroegen we aan Bart Gysels, bezieler en nog steeds coördinator van het project.

Hoe ik op het idee kwam? Twaalf jaar geleden groeide het algemene bewustzijn dat de manier waarop we ons voedsel produceren, een enorme impact heeft op het milieu en op mensen wereldwijd. Dus ik begon, samen met een goede vriend, te spelen met het idee om daarvan los te komen en een stukje zelfvoorzienend te worden. Een eenvoudige manier om dat te doen, is zelf groenten telen. We maakten het idee concreet en zochten een stuk grond om samen met nog wat andere vrienden een moestuin te starten. In het begin was het nog niet de bedoeling om de tuin open te stellen voor een breder publiek.

Van waar dan toch de ommezwaai naar een ‘echte’ samentuin?

Dat zaadje werd geplant tijdens mijn opleiding sociaal-cultureel werk. Voor een schoolopdracht kwam ik toevallig terecht op het hoofdkantoor van Velt (Vereniging voor Ecologisch Leven en Tuinieren, red.). Daar hadden ze net het idee van een samentuin uitgewerkt en probeerden ze dat concept in Vlaanderen te verspreiden. Er waren er toen nog maar een vijftal, in verschillende vormen. Zo had je de volkstuintjes waar enkel de paadjes tussen de tuinen gemeenschappelijk werden onderhouden. Maar je had ook tuinen waar echt alles samen werd georganiseerd. Dat idee sprak ons zo aan dat we besloten een vzw op te richten en de tuin open te stellen voor iedereen.

Eén klein probleem: het was nog een grasveld ...

Klopt, en eigenlijk had ook niemand van ons echt verstand van tuinieren (lacht). We hadden onze grootouders vroeger wel wat bezig gezien in hun moestuinen, maar dat was het dan ook ... We zijn er dus vrij naïef en met weinig voorkennis aan begonnen, maar slaagden er toch in om de grote lijnen voor de tuin uit te tekenen. Na een jaar van spitten, sjouwen en sleuren – met de hulp van extra vrienden en geïnteresseerden in het project – was de samentuin in 2013 startklaar.

Was de samentuin meteen een succes?

Eigenlijk wel. We hebben redelijk snel een vaste poule bij elkaar gekregen. Ook nu nog kunnen we rekenen op een groep van 20 tot 30 actieve tuiniers die, verspreid over vier dagen per week, één of meerdere shiften komen helpen. Per shift zijn er vier tot vijf deelnemers aanwezig.

Het was zowel voor ons als voor de vrijwilligers van het eerste uur ook heel interessant om zo’n tuin van nul op te bouwen en al doende die kennis op te doen. Bovendien hadden we het geluk dat we de eerste twee jaar heel wat zondagen hulp kregen van een praktijkbegeleider van Velt. Van die sessies heeft iedereen enorm veel opgepikt.

Toch waren er uiteraard ook mensen die hun twijfels hadden en ons vragen stelden als ‘Bijna iedereen heeft hier toch zijn eigen tuin, waarom zouden ze dan op een ander gaan tuinieren?’. Intussen kunnen we zeggen dat we veel mensen hebben kunnen overtuigen van de meerwaarde van een samentuin (lacht).

Wat wilden jullie met de samentuin bereiken en is dat intussen ook gelukt?

Vanaf het begin stonden we achter het idee van Velt, en dat dragen we nog steeds uit. Een samentuin draait om twee dingen: ‘ecologisch’ en ‘samen’. We tuinieren op een natuurlijke manier; we gaan zorgzaam om met bodem, water, oogst en natuur. Er komen ook geen kunstmest en pesticiden aan te pas, wat goed is voor het natuurlijke evenwicht. Ook voor dieren zijn er speciale plekjes: nestkastjes, een insectenhotel, een strook inheemse planten.

Daarnaast staat ‘samen’ voor samen doen, maar ook voor diversiteit. Jong of oud, rijk of arm, autochtoon of allochtoon, alleen of met je gezin, meer of minder mobiel… iedereen is hier welkom. Dingen samen doen heeft ook zo veel voordelen. Vaak willen mensen wel starten met een moestuin, maar merken dan dat ze er niet genoeg tijd hebben om een goede oogst te hebben. Hier wordt het werk verdeeld en blijft de moestuin onderhouden. Ook als je even niet in het land bent, of een tijdje niet kan meewerken. Ten slotte kom je hier ook niet alleen voor de groentjes (lacht). De tuin is een plek waar mensen elkaar vinden, waar vriendschappen ontstaan, waar we kennis delen, vieren, babbelen en vooral… genieten. Naar mijn bescheiden mening zijn we dubbel en dik geslaagd (lacht). Kom het zeker zelf eens ondervinden!

Tot slot: wat brengt de toekomst?

Een spannend, nieuw project: we (een groep mensen van de samentuin) gingen in zee met coöperatie De Landgenoten om een nieuw perceel te verwerven. Iedereen kan Landgenoot worden, ontdek onze campagne: https://www.delandgenoten.be/develdstraat. Op deze grond bouwen we, samen met ervaren boer Gert, aan een biologische groenteboerderij die zich richt op de korte keten. Eind april verwachten we de eerste oogst van lokaal en biologisch geteelde groenten, die we aanbieden in groentepakketten. De inschrijving op onze pakketten loopt volop! Meer info vind je onze website.